Abramov, Aleksandr Konstantinovich
| Aleksandr Konstantinovich Abramov | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
29-avgust 1836-yil Novogorod |
| Vafoti |
21-noyabr 1886-yil (50 yoshda) Simferopol |
| Fuqaroligi |
 Rossiya |
| Unvoni | General-leytenant |
| Mukofotlari | Sankt-Stanislavning imperatorlik va Qirollik ordeni, Sankt-Anne ordeni, Oq burgut ordeni |
(28-avgust 1836-yil — 21-oktyabr 1886-yil) rus general-leytenanti, Turkiston yurishlari ishtirokchisi [1].
Tarjimai hol
[tahrir | manbasini tahrirlash]_%D0%A7%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5.jpg)
portret I. A. Tyurin tomonidan chizilgan.
U Novgorod viloyatining zodagonlaridan boʻlib, zodagon polkida tahsil olgan, u yerdan 1854-yil 17-aprelda artilleriya praporshi sifatida xizmat qilish uchun ozod qilingan. 1858-yil mart oyida u Sibir piyoda batareyasiga oʻtkazildi va 1862-yildan Oʻrta Osiyoda harbiy xizmatni boshladi. Shu yili Qoʻqon qoʻrgʻoni Pishpekni egallashda qatnashdi. Ushbu yurishda boshidan qattiq zarba boʻlganligi sababli umrining oxirigacha boshiga kichkina charm qalpoq kiyib yurgan. Xizmatlari uchun Abramov 1864-yil 5-iyunda 4-darajali muqaddas Anna ordeni bilan taqdirlangan. Aulie-ota qal’asini egallashdagi xizmatlari uchun — 3-darajali muqaddas Stanislav ordeni bilan taqdirlangan[2]. Oʻsha yili Chimkentni qoʻlga kiritilgach, Abramov 3-darajali muqaddas Anna ordeni bilan taqdirlandi va shtab kapitanligiga koʻtarildi[3].
1865-yil iyun oyi boshida Abramov general Chernyaev topshirigʻi bilan Qoʻqonliklar tomonidan tashlab ketilgan Sirdaryodagi Chinoz qal’asini egallab oldi va daryodan oʻtish yoʻlini vayron qildi. Ushbu operatsiya uchun Abramov kapitan unvonini oldi.
Keyinchalik Toshkentga hujum boʻldi, hujum muvaffaqiyatli va kam sonli yoʻqotish bilan amalga oshirildi. Koʻplab ishtirokchilar mukofotlarga sazovor boʻlishdi. Aleksandr Konstantinovich bu yerda birinchi hujum kolonnasini boshqargan va mustahkamlangan va umidsiz himoyalangan shaharga birinchi boʻlib bostirib kirgan, buning uchun u 4-darajali Avliyo Jorj ordeni bilan taqdirlangan.
1866-yil boshida Romanovskiy Chernyaev oʻrniga keladi va Buxoro bilan urush boshlanadi. Irjar jangida kapitan Abramov rus qoʻshinlarining chap qanotining harakatlariga rahbarlik qildi. Uning rahbarligi uchun u podpolkovnik unvoniga sazovor boʻldi va qilich va kamon bilan 4-darajali Muqaddas Vladimir ordeni bilan taqdirlandi. Keyin u Xo‘jandga bostirib kirishda qatnashib, buning uchun 2-darajali muqaddas Stanislav ordeni bilan taqdirlangan. Abramov Turkiston viloyatining tashkil topishi va tayinlangan general-gubernator Kaufmanning viloyatga kelishini Jizzax komendanti lavozimida kutib oldi. Abramov Jizzaxning oʻziga hujumda ishtirok etmadi — u karvonni yopish uchun qoldi. Romanovskiy allaqachon ketgan, Kaufman hali kelmagan va general Manteuffel vaqtinchalik mintaqani boshqargan bir paytda, hech qanday maxsus harbiy harakatlar boʻlmagan, ammo Abramov Buxoroning Yani-Qoʻrgʻon qal’asini egallab, vayron qilgan. Viloyatning rasmiy rahbari, Orenburg gubernatori Krijanovskiy jahl bilan Peterburgga shunday deb yozadi:
…shu bilan birga, Janobi Oliylariga shuni maʼlum qilishni lozim deb bilamanki, general-mayor Manteuffeldan ruxsat olmasdan harakatga kirgan podpolkovnik Abramovning bunday o‘z xohish-irodasi meni kechirib bo‘lmas deb hisoblayman va to‘xtatish uchun Turkiston o‘lkasidagi xususiy boshliqlarning bunday o‘zboshimchalik bilan qilmishlarini baribir ko‘rsatma berishni foydali deb bilaman va podpolkovnik Abramovni bunday xatti-harakatga qaror qilishga majbur qilgan sabablarni Turkiston harbiy gubernatori eng qatʼiy tadqiq qilish; ammo bundan qatʼi nazar, ishda ishtirok etayotgan qoʻshinlar oʻz burchlarini aʼlo darajada bajarganligini bilib, alohida ajralib turganlarni mukofotlarga topshirishga ruxsat soʻrayman.
1868-yil bahorida polkovnik Abramov Samarqandning bosib olinishiga olib kelgan Choʻpon-Ota tepaligidagi jangda qatnashdi. Bir necha kundan keyin Abramov Buxorodan yarim mustaqil boʻlgan Urgutni egallab oladi. Zerabuloqda buxoriylar bilan hal qiluvchi jangda Abramov asosiy kuchlarni boshqaradi. Oʻsha yili general-mayor unvoniga ega boʻlgan Abramov Buxoro amiri bilan sulh tuzgach, yangi tashkil etilgan Zarafshon okrugiga boshliq etib tayinlanadi.
Aleksandr Konstantinovichning viloyat boshqaruvi davrida amalga oshirgan harbiy ekspeditsiyalari orasida uning 1868-yil oxirida Buxoro amiri va uning toʻngʻich oʻgʻli Katta-Toʻra (Abdumalik) oʻrtasida boʻlib oʻtgan oʻzaro urushdagi ishtiroki alohida eʼtiborga loyiqdir. Amirni qoʻllab-quvvatlashni foydali deb bilgan Abramov oktabr oyida qoʻzgʻolonchilar tomonidan bosib olingan Qarshi shahrini egallab oladi (buning uchun u „Jasorat uchun“ yozuvi tushirilgan oltin qilich oladi) va Qarshini darhol amir hokimiyatiga topshiradi. 1870-yilda Shahrisabzning yarim mustaqil shaharlari — Shahar va Kitob bilan ham xuddi shunday boʻldi: bu shaharlarni boʻron bosib olgandan keyin (buning uchun Abramov 1-darajali Muqaddas Stanislav ordeni va 3-darajali Avliyo Georgiy qilich bilan taqdirlangan) va isyonkor beklar Jura-biya va Bobo-biyani quvib, shaharlarni amirga topshirdi. Oʻsha 1870-yilning yozida Abramov Zarafshon va Iskandarko'lning yuqori oqimiga razvedka ekspeditsiyasini amalga oshirib, keyinchalik kichik togʻ bekliklarini Zarafshon okrugiga qoʻshib olishga tayyorgarlik koʻrdi. 1871-yil 29-iyundagi jangi uchun Sankt-Peterburg ordeni bilan taqdirlangan. 1-darajali Anna va yuqori Zaravshondagi ish uchun 2- darajali muqaddas Vladimir ordeni va qilich bilan taqdirlandi.
Oʻrta Osiyoni tinchlantirgandan soʻng 1877-yil mart oyida Fargʻona viloyatiga boshliq etib tayinlanadi. 1879-yil 19-fevralda u general-leytenant unvoniga ega boʻldi[4] va 1883-yil 4-noyabrda 4-piyo diviziyasi qoʻmondoni etib tayinlandi. Keyinchalik qoʻmondonlikdan haydalgan Abramov Turkiston boshqaruvi toʻgʻrisidagi nizomni ishlab chiqish komissiyasi aʼzosi etib tayinlandi. Ushbu komissiya ishi yakunida, eng yuqori minnatdorchilikka sazovor boʻlgan Abramov davolanish uchun bir yilga chet elga joʻnab ketishga ozod qilindi va 1886-yil bahorida qaytib kelganida u 13-piyoda diviziyasi komandiri etib tayinlandi; 1886-yil 21-oktyabrda Simferopolda vafot etdi. U Simferopol harbiy qabristoniga dafn etilgan[5].
Abramov 1870-yildan imperator rus geografiya jamiyatining toʻliq aʼzosi bo'ldi. Uning Karategin egaligi haqidagi eslatmalari 1870-yilda Imperator Rus Geografiya Jamiyatining „Izvestiya“ gazetasida nashr etilgan.
Abramov tomonidan Oloy tizmasining janubiy yon bagʻirlarida joylashgan yirik togʻ muzligini, Sirdaryo daryosining (Sirdaryoning janubiy qismi) irmogʻi boʻlgan Koʻksu daryosi oʻsha yerdan kelib chiqqanligini aytiladi.
Mukofotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- 4-darajali Muqaddas Anna ordeni Jasorat uchun (1862)[6]
- 3-darajali Muqaddas Stanislaus ordeni qilich va kamon bilan (1863)
- 3-darajali Muqaddas Anna ordeni qilich va kamon bilan (1864)
- 4-darajali Avliyo Jorj ordeni (1865)
- 4-darajali Muqaddas Vladimir ordeni qilich va kamon bilan (1866)
- „Jasorat uchun“ oltin qilich (1869)
- 1-darajali Muqaddas Stanislaus ordeni qilich bilan (1870)
- 3-darajali Avliyo Jorj ordeni (1870)
- 1-darajali Muqaddas Anna ordeni (1870)
- Imperator toji 1-darajali Muqaddas Anna ordeni (1873)
- 2-darajali Muqaddas Vladimir ordeni qilich bilan (1876)
- Oq burgut ordeni (1882)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Abramov, Aleksandr Konstantinovich // Voennaya ensiklopediya : [v 18 t.] / pod red. V. F. Novitskogo … — SPb. ; [M.] : Tip. t-va I. D. Sitina, 1911—1915
- ↑ Shishov A. V. Kavaleri ordena Sv. Georgiya. — M., 2004.
- ↑ Terentev M. A. Istoriya zavoevaniya Sredney Azii. T. 1—3. — SPb., 1903.
- ↑ Ostrovskiy A. V. Boevoy general — nachalnik Ferganskoy oblasti. // Voenno-istoricheskiy jurnal. — 2002. — № 9. — S.39.
- ↑ Chernopyatov V. I. Nekropol Krimskogo poluostrova (Wayback Machine saytida 2016-06-17 sanasida arxivlangan) . — S. 6.
- ↑ Список генералам по старшинству. SPb 1886g.